Nasz region po kaszubsku

Informacje o naszej okolicy

w języku polskim

Najważniejsze wiadomości o okolicy Damna

Damno, to wieś w gminie Damnica, w powiecie słupskim.

Po raz pierwszy wzmiankowana w kronikach z 1325 roku. Danino w 1419 roku było częścią dóbr Zakonu Krzyżackiego. Według źródeł historycznych w 1696 roku wieś z rąk Gerda von Below przeszła na wiele lat we władanie rodu von Lettow. W roku 1784 we wsi znajdował się folwark, kuźnia, młyn wodny na rzece Łupawie. Rezydował także kaznodzieja - kazania kaszubskie głoszono jeszcze w końcu XVIII wieku. W końcu XIX wieku za sumę 40 tysięcy ówczesnych talarów wieś nabył niejaki Arnold, a przed samą wojną majątkiem zarządzał Dr E. von Livonius. Jednym z cenniejszych zabytkowych obiektów w Damnie jest XIX-wieczny kościół, dawniej ewangelicki, obecnie rzymsko - katolicki pod wezwaniem Św. Szymona Judy Tadeusza Ap. Obiekt zbudowany został w 1878 roku w stylu neogotyckim /taka data widnieje na chorągiewce dachowej/, z czerwonej cegły wątkiem krzyżykowym. Kościół zbudowany został na planie wydłużonego prostokąta z węższym zamkniętym trójbocznie prezbiterium, do którego przylega zakrystia. Obecny kościół został wzniesiony w miejsce dawnego wzmiankowanego już w 1590 roku - jego wizerunek znany jest z obrazu będącego własnością Otto Setlermeistera z Damna. Z dawnego wyposażenia kościoła zachowało się wiele cennych zabytków, między innymi XVIII - wieczny ołtarz ufundowany w 1708 r. przez Veronikę Marię von Below i jej drugiego męża Piotra Fryderyka von Zitzewitz oraz barokowa tablica pamiątkowa z 1705 roku Ewalda von Puttkamer i Veroniki Marii von Below. Z czasów budowy kościoła zachowały się XIX - wieczne boczne ołtarze, ambona, rzeźba św. Piotra i św. Pawła, prospekt organowy, emporą organowa, obraz Zmartwychwstanie Chrystusa i witraże z herbami Bochnów i Zitzewitzów z 1936 roku autorstwa I. Ditzingera ze Szczecina. Interesujący jest także witraż przedstawiający herby małżonków von Kleist i von Ahlebeck - patronów kościoła i fundatora witrażu.
(Źródło – Internet strona powiatu słupskiego i gm. Damnica)

Opracowała: Jolanta Puchalska

w języku kaszubskim

Nôwôżniészé wiadła ò òkòlim Damna

Damno, to wies w gminie Damnica w słëpsczim pòwiece. Do gminë, òkróm Damna nôléżą téż wse: Bòbrowniczi, Damnica, Karżniczkô , Swãcëchòwò, Stôrô Dąbrowa, Biãcëno, Bùdë, Dąbrówka, Dãbniczkô , Głodowò, Jezórka, Łãżëca, Mrówczëno, Paprzëce, Sąbòrze, Skibin, Strzëżëno, Switałë, Wiszno, Zagórzëczczi, Zagórzëca, Wielogłowë, Mianowice, Domaradz, Łebiéń, Wiatrowò, Łojewò i jinszé.

Aùtorã pierwòsztôłtu céchù ë fanë gminë Damnica je Joana Rusôk – direktórka Zrzeszë Szkòłów w Damnie. W céchù je widzec dąb, òd chtërnégò wëwòdzy sã pòzwa Damnicë. Damnisz - to glingòtka naji gminë. Zycher nôwiãkszą atrakcją, jaką je wôrt òbaczëc w naji gminie je stôrodôwny dwór z 1871 rokù w centrum Damnicë i przeszło 12 métrowô palma kònopnô jakô je kòl 110-170 lat stôrô. Agroturistnô gòspòdarka „Damno - Młin” to je bëlny môl do wëpòczinkù dlô wãdkôrzów, czôłenkarzów, kòłowników czë lubòtników piechòtnëch wanogów. To jeden z czile zaòstałëch młënów słëpsczégò krézu W gminie Damnica je teren òbjãti programą òchrónë rodë „Nôtëra 2000”. Je to nôtërné sedlëszcze rozmajitëch zortów ptôchów. Legendë najégò regionu to na przëmiôr „Diôbeł grô w kartë”, „Zaczarzony zómk”, „Miech mączi”, „Diôbelsczi kam kòl Bòbrownik”.

Opracowała: Jolanta Pùchalskô

  • image1

    Pałac w Damnie

  • image2

    Kościół w Damnie

  • image1

    Pałac w Bobrownikach

  • image1

    Pałac w Bobrownikach

  • image1

    Pałac w Łojewie

  • image1

    Damno 1909r.

  • image1

    Gospoda, młyn, kościół i staw, 1917r.

  • image1

    Gospoda,1910 - 1913

  • image1

    Damno, 1905-1915

  • image1

    Damno, 1917r.

  • image1

    Palac rodziny von Holtz, Święcichowo

Źródło: http://wolneforumgdansk.pl

Legendy Damna - LEGENDË DAMNA

w języku polskim

„Diabeł gra w karty”

W Damnie żył dawniej bezbożny młynarz, który każdej nocy grał w karty. Kiedyś zabrakło jednego człowieka do gry. Wówczas jeden z nich powiedział:

„Mógłby teraz przyjść każdy, nawet diabeł”. Zaraz też zjawił się obcy i zaofiarował się do gry. Na początku pozwolił im trochę wygrywać, lecz potem odegrał swoje pieniądze. Jednemu z graczy upadła karta pod stół i gdy on się po nią pochylił, spostrzegł, że obcy ma końskie kopyta. Teraz zaczął śpiewać: „Wy duchy piekielne, wynoście się…”. Zaraz też diabeł przewrócił stół i krzesło, na którym siedział i uciekł przez okno.

„Zaklęty Zamek”

Mieszkańcy Damna, szczególnie Ci starsi, znają legendę o zaklętym zamku, który miał istnieć dawno, tak dawno, że najstarsi ludzie nie pamiętają, kiedy i gdzie to było. Legenda głosi, że w tym zamku mieszkał książę możny i bogaty.

Zamek był otoczony wałami i fosą. Książę miał córkę, której życie upływało w dostatku, na zabawach i próżnowaniu. Pewnego dnia, gdy książę wyjechał na łowy, a jego córka zasiadła do obfitego posiłku, przed bramą zamku stanęła wynędzniała staruszka prosząc o kawałek chleba. Nie tylko go nie otrzymała, ale z rozkazu niedobrej księżniczki, straż zamkowa poszczuła ją psami. Uciekając przed nimi, zgubiła chodak drewniany, który wpadł do rzeki, co wielce rozbawiło patrzących z wału dworaków. Wtedy staruszka zatrzymała się; odwróciła w stronę zamku i podniósłszy ręce ku niebu, wypowiedziała słowa klątwy – tak straszne, że zatrzęsła się ziemia i zamek z księżniczką i jej dworzanami zapadł się w głąb ziemi. Raz na 100 lat można uwolnić zamek od klątwy i ten stanie na dawnym miejscu. Może to mieć miejsce tylko w noc świętojańską. Kto wtedy zobaczy chodak drewniany i wyłowi go, zobaczy na brzegu zgarbioną staruszkę. Jeśli zwróci jej wyłowiony chodak, to wskaże mu ona na dnie rzeki kratę od bramy zamczyska. Po jej podniesieniu otworzą się podwoje u stóp brzegowego urwiska, gdzie dziś grodzisko. Wyjdzie z nich zaklęta księżniczka i wskaże, co należy zrobić, by na nowo wskrzesić zamek.

„Worek mąki”

Blisko strumienia stał kiedyś młyn. Gospodarz Hans przyjechał do tego młyna dać ziarno do obróbki na mąkę.

Potem jechał z powrotem. Robiło się już ciemno. Gospodarz chciał szybciej zajechać do domu, więc pospieszał konie. Gdy wjechał na korzeń spadł z wozu jeden worek mąki, a po chwili drugi worek z mąką. Zmęczony mężczyzna bardzo się z tego powodu rozgniewał i przeklął te worki słowami: „A żebyście zamieniły się w kamienie!” i pojechał dalej. Gdy następnego dnia postanowił odszukać swoje worki z mąką, okazało się, że rzeczywiście zamieniły się w kamienie, wysokie na pól metra i zabrała je na zawsze przyroda.

Opracowała: Jolanta Puchalska

w języku kaszubskim

„Diôbeł grô w kartë”

W Damnie żił piérwi bezbòżny młënôrz, co kòżdi nocë grôł z drëchama w kartë. Czedës brëkòwało jednégò człowieka do grë. Wnenczas młënôrz pòwiedzôł:

„Mógłbë terô przińc kòżdi, nawetka diôbeł. Zarô téż zjawił sã cëzy i zaòfiarowôł sã do grë. Na zôczątkù pòzwòlëł jima përzinkã dobëc, le pózni òdegrôł swòje dëtczi. Czej jednémù z grającëch spadła karta pòd stół młënôrz sã pò niã schilëł, tedë pòstrzégł, że cëzy mô kóńsczé kòpëta. Natenczas zaczął spiewac: „ Wa dëchë pieczelné, wënôszôjta sã ..”. Zarô téż diôbeł przewrócył stół i stółk na jaczim sedzôł i ùcekł. Terô nicht nie wié dze òn je...

„Zaklãti zómk”

Mieszkańcë Damna, a òsoblëwie ti starszi, znają legendã ò zómkù, chtëren miôł bëc dôwno temù, tak dôwno, że nôstarszi nie pamiãtają, czedë i gdze to bëło. Legenda głosy, że w tim zómkù mieszkôł ksążã mòżny i bògati.

Zómk béł òbrąbiony wałama i fòsą. Ksążã miôł córkã, a ji żëcé ùpłiwało w dostatkù, na jigrach i na nic nierobienim. Jednégò dnia, czedë ksążã wëjachôł na jachtã, a jegò córka zasadła do dostatnégò môltëchù, przed brómą zómkù stanãła starëszka, proszącë ò sztëczk chleba. Nié le blós gò nie dostała, ale z nôkazu ksãżniczczi zómkòwô straż pòszczwała jã scërzama. Ùcékającë przed nima zgùbiła drzewiany bót, chtëren wpôdł do rzéczi, co baro rozbawiło wzérającëch z wałów dwòrzanów. Tej starëszka stanãła, òdwrócëła sã w stronã zómkù, pòdniosła rãce do nieba, wëpòwiedzała słowa klątwë – tak straszné, że zatrzãsła sã zemia i zómk z ksãżniczką i ji dwòrzanama zapôdł sã w głąb zemi. Rôz na 100 lat mòżna ùwòlnic zómk òd klątwë i ten stanie na dôwnym placu. Mòże to sã zdarzëc blós w noc Swiãtégò Jana. Chto tej ùzdrzi drzewiany bót i wëłowi gò, òbaczi na sztrądze starëszkã. Żelë òddô ji wëłowioną kòrkã, to òna wskôże mù na dnie rzéczi krôtã òd zómkòwi brómë. Pò ji pòdniesenim òdemkną sã sztrądowé dwiérze, gdze dzys je grodzëszcze. Wëléze z nich zaklãtô ksãżniczka i rzeknie, co trzeba robic, bë na nowò wskrzeszëc zómk.

„Miech mączi”

Czedës kòl strëmiénia stojôł młin. Gbùr Hans we młinie dôł zôrno do òbróbczi na mąkã i jachôł nazôd òd młina (z Damna do Damnicë).

Òn chcôł chùtkò jachac dodóm, bò robiło sã ju cemno. Pòspiéwôł kònie, a czej wóz wjachôł na kòrzéń, z wòza spôdł nôpierwi jeden miech z mąką, a za sztót drëdżi miech z mąką. Zmarachòwóny chłop baro rozgòrził, przeklnął ne miechë i rzekł: A żebë wa stałë sã kamama” i jachôł dali. Czej pòstãpnégò dnia chcôł òdszukac swòje miechë, òkôzało sã, że miechë stałë sã kamama na pół métra i zabrała je roda.

Opracowała: Jolanta Pùchalskô

Zasady organizacji kaszubskiego w szkole

Organizacja nauki

wniosek

Pobierz

rezygnacja

Pobierz

Podręczniki - Ùczbòwniki

    Z kaszëbsczim
    w szkòle

    Danuta Pioch

    Podręcznik do języka kaszubskiego dla klas 1 - 3.
    Ùczbòwnik do kaszëbsczégò jãzëka dlô klas 1 - 3.

    Zôrno mòwë

    Jaromira Labudda

    Podręcznik do języka kaszubskiego część I dla początkujących klas 4 - 6.
    Ùczbòwnik do kaszëbsczégò jãzëka dzél I dlô pòczątkùjącëch 4 - 6.

    Zdrój słowa

    Jaromira Labudda

    Podręcznik do języka kaszubskiego część II dla początkujących klas 4 - 6.
    Ùczbòwnik do kaszëbsczégò jãzëka dzél II dlô pòczątkùjącëch 4 - 6.

    Kaszuby przez wieki

    Michał Kargul, Krzysztof Korda

    Poradnik dla nauczycieli uczących własnej historii i kultury Kaszubów.

Podręczniki znajdują się na stronie Skarbnicy kaszubskiej: http://skarbnicakaszubska.pl
Skarbnica kaszubska jest tematycznym portalem edukacyjnym przeznaczonym dla nauczycieli języka kaszubskiego, a także osób uczących się tego języka i wszystkich innych zainteresowanych językiem kaszubskim, kulturą oraz literaturą kaszubską.

Zadzwoń: 59 8113 177
Społeczność:
do góry